URODZENI W PIEKLE

W kilku już zapewne miejscach znaleźć można w sieci informacje o pierwszych dąbrowianach (i dąbrowiankach :) ) znalezione w księgach metrykalnych będzińskiej parafii św. Trójcy (choćby w przedostatnim, marcowym wydaniu „Przeglądu Dąbrowskiego” ale także tutaj na blogu, w zakładce ZAGŁĘBIE). Ale przecież dawna Dąbrowa to nie tylko… Dąbrowa. W tej samej księdze chrztów, obejmującej lata 1636 – 1700, znaleźć można kilka informacji dotyczących także innych miejscowości, dziś wchodzących w skład naszego miasta. Teraz zajmijmy się osadą Piekło.

 Mapa Pertheesa, 1792

 Mapa Buczka, 1929

Mapa Hempla, 1856

Osada Piekło, związana oczywiście z wytopem rud metali, w źródłach kartograficznych pojawia się dopiero pod koniec XVIII wieku, ale istniała już znacznie wcześniej. Prawdopodobnie po raz pierwszy wzmiankowana jest w Inwentarzu dóbr klucza sławkowskiego z roku 1645. Czytamy w nim, że w osadzie mieszkają trzy rodziny, zobowiązane do rocznej robocizny na rzecz zamku sławkowskiego w wysokości 12 złotych. Z tego powodu, iż „na wielkich błotach osiadli”, mieli problem z uzbieraniem dziesięciny. 

Inwentarz 1645

Niewiele bardziej szczegółowy jest kolejny Inwentarz, pochodzący z roku 1668, opisujący Piekło jako część (przysiółek) Gołonoga. I tutaj mamy wymienionych trzech chałupników (Bartosz Knap, Bartosz Jawor i wdowa Jaworowa) nie płacących żadnego czynszu, jedynie niewielką kwotę wynikającą z najmu.

 Inwentarz 1668

Najbogatsza w interesujące nas treści jest księga chrztów będzińskiej parafii, obejmującej (przed powstaniem kościoła w Gołonogu) zachodnie obszary dzisiejszej Dąbrowy Górniczej. Proboszczem, dokonującym przynajmniej w większości przypadków poniższych wpisów, był w owym czasie (od 1651 do 1664 roku) Stanisław Grygierowicz (Grigerowicz), on też zapewne chrzcił prawie wszystkie wymienione dzieci. Część zapisków ma wyraźnie inny charakter pisma, mogą zatem pochodzić od wikarych - znamy kilku piastujących tę funkcję w interesującym nas okresie: Adam Jaroński (1656) oraz Andrzej Warkoczowicz (1659, 1665).

"Ja, Stanisław Grygierowicz, proboszcz będziński, chrzczę Stanisława [syna] szlachetnego Andrzeja Poniatowskiego z wsi Sarnowa i Zuzanny..."

Najstarszy zapis dotyczący Piekła znajdujemy pod rokiem 1649, kiedy to 31 sierpnia Albert i Regina Sitko ochrzcili swą córkę Katarzynę. Od tego momentu 1 do 2 chrztów miał miejsce niemal w każdym roku spośród najbliższych 15 lat (bo tego okresu, obejmującego lata 1649 – 1664, dotyczy niniejszy rekonesans historyczny).

 Katarzyna Sitko, 1649

25 września 1650 Bartłomiej i Zofia Sitko ochrzcili swoją córkę, dając jej imię Jadwiga. 8 lat później (21 czerwca 1658) małżeństwo Bartłomiej i Zofia – być może to samo – ochrzciło kolejną swą córkę, Joannę, 28 lipca 1661 syna Stanisława a w roku 1664 także syna Piotra.

 Jadwiga Sitko, 1650

 Joanna (Sitko ?), 1658

 Stanisław Sitko, 1661

 Piotr Sitko, 1664

Nazwisko Sitko, jak wynika z zapisów w księdze chrztów, było w tym czasie najbardziej popularne w całej osadzie i najprawdopodobniej obejmowało blisko spokrewnione ze sobą rodziny. Laurenty i Regina Sitko chrzcili synów Tomasza (10 stycznia 1651 lub 1652) oraz Laurentego (8 sierpnia 1655). W tym drugim przypadku matką chrzestną dziecka byłą Zofia Sitko (Sitkowa). Być może pokłosiem jakiejś pomyłki księdza plebana jest zapis mówiący, że 11 września 1653 roku ochrzczona była Elżbieta, córka Laurentego i Zofii Sitko, gdzie chrzestną była… Regina Sitkowa.

 Tomasz Sitko, 1651 (1652)

 Laurenty Sitko, 1655

Elżbieta Sitko, 1653

To samo nazwisko nosili także Bartłomiej (prawdopodobnie inny niż wspomniany wyżej) i Anna Sitko, chrzczący syna Tomasza (14 października 1653) – tutaj także matką chrzestną była Zofia Sitko z Piekła.

Tomasz Sitko, 1653

Dość liczna była także rodzina Kasprzyków, Jana i Maryny. W tym czasie mieli przynajmniej trójkę dzieci: Błażeja ochrzczonego 8 stycznia 1657, Katarzynę (11 września 1658) oraz Jakuba (18 lipca 1661).

 Błażej Kasprzyk, 1657

 Katarzyna Kasprzyk, 1658

 Jakub Kasprzyk, 1661

Co najmniej trójkę dzieci mieli także Łukasz i Krystyna Pałka: Jana ochrzczonego 29 stycznia 1657, Walentego (8 lutego 1659) oraz o imieniu, którego nie mogę doczytać (12 czerwca 1662).

Jan Pałka, 1657

 Walenty Pałka, 1659

 (?) Pałka, 1662

Dwie pozostałe rodziny to Andrzej i Zofia Lyskasz (Łyszkarz?; chrzest Walentego 19 lutego 1651) oraz Stanisław i Jadwiga Ćwiląk (chrzest Mikołaja, 4 października 1652).

Walenty Lyskasz, 1651

Mikołaj Ćwilak, 1652

W omawianym okresie osadę Piekło zamieszkiwała także niejaka Zofia Mitaska, matka chrzestna wymienionego wcześniej Tomasza Sitko, syna Laurentego i Reginy.

Symptomatyczne, że żadne z tych nazwisk nie znalazło się w młodszym o zaledwie kilka lat Inwentarzu dóbr sławkowskich z roku 1668. Ale rozmyślania na ten temat odłóżmy tymczasem na inną okazję.